Oud zijn is geen ziekte

Clos des Frèr[es] - Erwin Devriendt

Bijna 35 jaar lang draait Solidariteit voor het Gezin mee in de zorgsector in het algemeen en in de ouderenzorgsector in het bijzonder. Al jaren nemen we een aparte positie in, in de nog steeds conservatief verkavelde/verzuilde zorgsector. Als relatief groot zorgbedrijf in Vlaanderen behoren wij tot de jongste in de sector en ondergaan wij jaarlijks een catharsis in functie van onze financiële mogelijkheden en vooral in functie van de zorgmarkt. Want we zien het één en ander gebeuren, los van de demografische context. Leidt dit tot noemenswaardige bedrijfsaanpassingen of visiebijsturingen? Niet echt, omdat we amper kunnen spreken van een vrije (of open) zorgmarkt en omdat de financiële mogelijkheden sterk gestuurd worden door de overheid. En juist op deze beide niveaus bestaat er een zekere inertie, wat uiteindelijk zal resulteren in een onaangepast zorgmodel voor de toekomst.
Elk zorgbedrijf (zo ook Solidariteit voor het Gezin) draagt hiervan de gevolgen. Daarenboven zien we dat de ouderenzorg (zowel intramuraal als extramuraal) steeds meer gemedicaliseerd wordt, terwijl de roep naar meer welzijnsomkadering steeds groter wordt. De grote impact van een federaal gestuurd RIZIV weegt sterk door op alles, zonder wezenlijk rekening te houden met nieuwe tendensen die binnen de gemeenschappen leven. Het ouderenbeleid vertrekt te veel vanuit een polemisch standpunt, alsof de vergrijzing alleen maar een probleem is en alsof elke senior a priori hulpbehoevend zou zijn. Het is precies of oud-zijn een ziekte is die curatief moet behandeld worden. Dat de maatschappelijke vergrijzing een belangrijke zorgcomponent in zich heeft, is een evidentie en dat de groeiende groep hoog bejaarden met een dementieprofiel problematisch zal worden, baart ook ons zorgen. Maar dit impliceert niet dat we zomaar een gelijkheidsteken mogen plaatsen tussen ouderenzorg en gezondheidszorg. Meer nog: we moeten vermijden dat er ooit een gelijkheidsteken zal moeten geplaatst worden.
Daarvoor zal het nodig zijn om ons zorgmodel dynamisch en zorgmarktgevoelig te maken. Wij beschikken in Vlaanderen over een schitterend netwerk aan voorzieningen. Hetgeen vandaag bestaat is organisch gegroeid vanuit een aanbodgestuurde visie. Maar wat vroeger verdienstelijk was, is vandaag een anachronisme aan het worden. Met eerbied voor het verleden moeten we durven veranderen ten gunste van de toekomst:

  • Daarom benaderen wij de ouderenzorg als een grote welzijnsuitdaging, eerder dan een gezondheidsuitdaging;
  • Daarom verdedigen wij een open vraaggestuurde zorgmarkt, eerder dan een aanbodgestuurde marktregulering;
  • Daarom pleiten we voor meer zelfbeschikkingsrecht van de welzijns- en zorggebruiker in functie van persoonsgerichte financieringsmethodes, eerder dan van institutionele subsidies;
  • Daarom zien we de ondersteunende rol van de overheid totaal anders dan vandaag.

We willen duidelijkheid scheppen en de lezer sensibiliseren voor creatieve impulsen die ons zorgmodel proactief kunnen muteren in een toekomstgericht en dynamisch welzijnsmodel voor Vlaanderen. Deze oefening was voor onszelf noodzakelijk om enerzijds alert te blijven tegenover de gewijzigde sociologische context, maar ook om ons constructief kritisch op te stellen ten aanzien van diegenen die boven onze hoofden beslissingen nemen. Ook nu weer koesteren wij de naïeve gedachte dat hiermee rekening zal gehouden worden.